«مکالمه» با زبان دوم

 در جوامع امروزی کمتر کسی را می توان یافت که از اهمیت آگاهی داشتن درباره دیگر زبان های رایج و بین المللی در جهان و توانایی مکالمه با حداقل یک زبان به جز زبان مادری، چیزی نداند و نشنیده باشید. جامعه جوان کشور ما نیز خوشبختانه با این آگاهی چند سالی است که تلاش می کند با استفاده از روش ها و متدهای مختلف، علاوه بر آنچه به عنوان دروس زبان(عربی و انگلیسی) در مدارس و دانشگاه ها آموخته، آموزه های خود را تکمیل کند.

در این میان با توجه به اینکه استفاده از زبان های دوم(عربی، انگلیسی، آلمانی، فرانسه و...) در حوزه های تخصصی، شامل بخش کمی از کاربران زبان های خارجی می شود، لذا یادگیری «مکالمه» از اهمیت بیشتری بین عموم برخوردار می گردد و این مسئله را به وضوح می توان در بین فراگیران زبان های خارجی مشاهده کرد.

یادگیری «مکالمه» یک زبان، به جز زبان مادری آنهم به شکل مطلوب، می تواند از انگیزه های مختلف و خاصی از جمله: سفر به خارج از کشور، ادامه تحصیل، استخدام در یک موسسه خارجی و یا صرفا از روی علاقه و ایجاد ارتباط با جامعه جهانی و... صورت پذیرد.

از طرفی بر کسی پوشیده نیست که در کشور ما آموزش زبان به روش هایی که در مدارس و دانشگاه ها تدریس می شود، کمک شایانی به «مکالمه» نمی کند و اطلاعات مربوطه صرفا در محدوده گرامر و یا ترجمه متون خلاصه می شود. 

از طرفی بسیاری از خانواده ها نیز به دلیل اینکه به سخت بودن فراگیری زبان در سنین بالا واقف هستند، فرزندان خود را از همان سال های ابتدایی در کلاس های ویژه زبان(مخصوصا انگلیسی) ثبت نام می کنند و بزرگسالانی هم که فرصت شرکت در کلاس را دارند، همیشه به دنبال یک مرکز معتبر بوده و شاید چندین آموزشگاه را نیز تجربه کرده باشند.

اما چون صرفا در کلاس حضور به هم می رسانند و وقتی برای تمرین های هفتگی و مطالعه قبل از کلاس نمی گذارند، عملا به جایی نمی رسند. برخی هم که کار و شغل روزمره، اجازه حضور در کلاس را به آنها نمی دهد، با خرید انواع کتاب ها و نوارها، تصمیم می گیرند که در منزل یا خودرو، شخصا اقدام به یادگیری کنند که برای این افراد هم به دلیل اینکه جبر و ضرب العجلی نیست، به مرور از خیر کار می گذرند و مجموعه ای از کتاب و سی دی و نوار روی دستشان می ماند.

به هر روی اگر از بکار بردن روش های مختلف خسته شده اید، در این مطلب برآنیم تا با طرح نکته های طلایی و کلیدی که بر اساس تجربه های مختلف بدست آمده، شما را در یادگیری «مکالمه» یک زبان خارجی که به ظاهر کاری دشوار می نماید، یاری کنیم. پس تا انتهای مطلب با ما همراه باشید.
شروط اصلی برای یادگیری یک زبان خارجی
انگیزه:

برای خود دلایل کافی و قانع کننده جهت اقدام به یادگیری زبان داشته باشید و بدانید که به چه منظوری می خواهید زبان یاد بگیرید؟ اگر مصمم هستید، آغاز کنید وگرنه وقت تان را تلف خواهید کرد.
وقت و انرژی:

یادگیری زبان یک کار ممتد و وقت گیر می باشد و نباید بین بخش های مختلف آن فاصله انداخت. پس دقیقا مشخص کنید در طول هفته چه زمان هایی را برای یادگیری اختصاص می دهید.
محیط مناسب:

هنگام یادگیری زبان باید فضای مناسب و ساکتی را در نظر داشته باشید تا از تمرکز لازم برخوردار شوید. روی مکان های شلوغ یا ماشین و... زیاد حساب نکنید. بر همین اساس برخی «لابراتوارهای زبان» را پیشنهاد می کنند.
چرا می گویند زبان فرار است؟

اگر آموزش زبان به شکل صحیح انجام شده باشد، نباید فرار باشد. مثل اینکه شما بعد از ۱۰سال دوری از خودرو، بخواهید رانندگی کنید و بگویید شیوه رانندگی را فراموش کرده ام! توانایی مکالمه باید به ضمیر ناخودآگاه شما رسوخ کند، آنگاه در طول زمان تنها برخی کلمات و واژه ها از ذهن تان خارج می شود اما کلیات مکالمه همچنان برای شما باقی می ماند، مگر اینکه آموزش شما سطحی بوده باشد.
اهمیت «شنیدن» در یادگیری مکالمه

مهم ترین و مفیدترین روش یادگیری «مکالمه»، شنیدن مکرر دروس و تکرار آنها است. هرچه از روش شنوایی بیشتر استفاده کنید سرعت یادگیری شما نیز افزایش می یابد.

به هیچوجه قبل از آنکه برای چندبار نوار یا سی دی درس مورد نظر را گوش نکرده اید، سراغ خواندن متن آن نروید. چون اگر ابتدا متن درس را بخوانید، ممکن است برخی کلمات را غلط تلفظ کنید و این اشتباه دائم با شما خواهد ماند. پس اول نوار را گوش کنید، بعد متن را بخوانید.

هر درس را ۱۰۰بار و حتی بیشتر گوش کنید. اگر می خواهید اعتمادبه نفس لازم در مکالمه را بدست بیاورید، هر درس را آنقدر گوش بدهید تا حفظ شوید. می توان گفت کلیدی ترین موضوع در مکالمه همین باشد. شما باید متن درس ها را حفظ کنید. بعد با خاموش کردن نوار سعی کنید مثل گوینده آن متن را تکرار کنید. بیشترین لذت شما زمانی است که یک پاراگراف طولانی را از حفظ بگویید.

نوار یا سی دی ها را فقط با استفاده از هدفون گوش کنید. زیرا توانمندی های یادگیری انسان به نسبت ۶۰و۴۰درصد بین بینایی و شنوایی تقسیم می شود. اگر بخواهیم توان بینایی ما به کمک شنوائی مان بیاید، باید چشمهای مان را ببندیم،(تصور کنید در جایی نشسته و با کسی صحبت می کنید، همکارتان به شما نزدیک می شود و در گوش شما مطلبی را توضیح می دهد.

در آن لحظه که دارید به مطلب او گوش می کنید، به کجا نگاه می کنید؟ با اینکه چشمانتان باز است، اما در واقع به هیچ جا نگاه نمی کنید چون تمام هوش و حواس شما به فهمیدن حرف های همکارتان معطوف است) هدفون نیز نوعی پچ پچ در گوش شما است که سبب می شود توجه شما بطور کامل به گفتار گوینده جلب شود.

همچنین صدایی که از هدفون درمی آید به دلیل نزدیکی به پرده گوش انسان، برای مدت ها در محدوده ورودی گوش باقی می ماند و در یک حرکت رفت و برگشت مرتب تکرار می شود و این هم به نفع شما می باشد.(اگر سی دی تصویری هم می بینید بهت است همانند سینما، فضا را تاریک کنید تا هیچ چیز دیگری حواس شما را پرت نکند.)

پس از اینکه متن را حفظ کردید و با خواندن متن بطور کامل با بحث آشنا شدید، باید صدای خود را ضبط کنید. یک نوار خالی آماده کنید و هر متنی را که حفظ کرده اید، بدون نگاه کردن به کتاب، در آن ضبط کنید. البته در ابتدا این کار سخت خواهد بود اما اگر بخشی را فراموش کردید، بجای مراجعه به کتاب، مجددا آن بخش را گوش کنید.

بعد دوباره صدای خود را ضبط کنید. تازه وقتی به صدای خود گوش کردید خواهید فهمید چقدر در لهجه و تلفظ کلمات پیشرفت کرده اید. فراموش نکنید برای رسیدن به لهجه مناسب، شما باید همانند یک مقلد صدا یا یک بازیگر تئاتر، نحوه گویش گوینده را تقلید کنید.

حتی اگر طرف یک پیرزن یا بچه باشد مثل او حرف بزنید. توجه داشته باشید، اگر سعی کنید دقیقا مثل نوار حرف بزنید، کلمات بیشتری به خاطر شما می آید، چون شما دقیقا همانی را می گویید که شنیده اید. اما اگر با لهجه خودتان حرف بزنید، دیگر شنیده های شما دردی را دوا نمی کند، چون ذهن شما، آنها را چیز دیگری فرض می کند.

کسانی که مرتب به شما توصیه می کنند، زیاد نوار یا رادیو گوش دهید یا فیلم زبان اصلی ببینید، درست می گویند، اما اینکار به گفتار شما کمکی نمی کند بلکه تنها فایده اش، آشنایی گوش شما با فرکانس های ویژه مکالمه زبان است. حتی اگر معنی کلمات را نفهمید، باز هم گوش کنید. بعدا که با معانی آشنا شدید، ذهن شما همانند پازل این کلمات را کنار هم قرار می دهد و برداشت لازم را از گفتار به عمل می آورد.
کارهایی که نباید انجام داد

در مراحل اولیه یادگیری «مکالمه»، اجبار نداشته باشید که تمرین حل کنید، دیکته بنویسید، گرامر کار کنید و... فقط گوش کنید، حفظ کنید و صدای خود را ضبط کنید. تا آنجا پیش بروید که از لهجه و سرعت گفتار خود راضی شوید. پرداختن به بحث های گرامری، شما را از هدف تان دور می کند. شما در حین حفظ مطلب، بطور ناخودآگاه گرامر را هم رعایت می کنید و این روش ماندگار تر است تا اینکه با هدف قبلی بخواهید نکته های گرامری را در جملات خود بکار ببرید. همچنین به دنبال یادگیری یا حفظ لغات هم نباشید.

با دیکشنری خداحافظی کنید. شما فقط جملات یا عبارت ها را یاد می گیرید نه کلمات را. هزاران هزار کلمه هم که بلد باشید اگر نتوانید در یک جمله بکار ببرید، دردی دوا نمی کند. فراموش نکنید که شما نباید خودتان جمله بسازید بلکه جملات آماده را حفظ می کنید. شما فقط و فقط جملاتی را می توانید در گفتار خود بکار ببرید که قبلا عین آن را خوانده یا شنیده باشید.

اگر تلاش کنید که یک جمله جدید بسازید یعنی بطور کلی عکس روش مورد نظر عمل کرده اید. آیا وقتی شما فارسی حرف می زنید جمله سازی می کنید؟ خیر، برای اینکه جملاتی که می خواهید بگویید قبلا بارها خوانده اید یا به گوش تان آشناست. مطمئن باشید آنقدر جمله های متعدد حفظ خواهید کرد که نیاز به جمله سازی پیدا نمی کنید.
ورود «مکالمه» به زندگی

چند شب پشت سر هم در حالیکه اعضای خانواده شما متوجه نیستند، ضبط صوت خود را روشن کنید تا مکالمات عادی افراد داخل منزل(مثلا حین صرف شام) ضبط شود.

در مرحله بعد تمام جملات رد و بدل شده بین اعضای خانواده را از روی نوار در دفتر خود بنویسید.

چون چند شب پشت سر هم ضبط کرده اید، خواهید دید که برخی جمله ها تکراری است، آنها را حذف کنید.

به کمک استاد خود یا یک کسی که زبان خوبی دارد، آن جملات را ترجمه کنید.

جملات را حفظ کنید.

حال شما می توانید با همین جملات در منزل انگلیسی حرف بزنید! زیرا گفتار های خانوادگی و روزمره ما بسیار محدود و اکثرا تکراری هستند.

سعیده جامی

منبع:روزنامه همشهری