جمله هسته ای شماره 1

جمله ای که گزاره آن دارای فعل ربطی be (معادل است و بودن) یا سایر فعل های ربطی نظیر become و turn و grow و get (معادل شدن) است و متممی دارد که یا صفت است یا قید و یا اسم. با تجزیه دستوری این گونه جمله ها به دو بخش نهاد و گزاره به منظور آشکار شدن روابط بین اجزای جمله به ترجمه آنها می پردازیم.


الف) جمله های حاوی فعل be




1. او خوشبخت است
1. He is happy


فعل is را می توان بر حسب مورد به (است) یا (هست) ترجمه کرد.


در کلمه (هست) تاکید بیشتری وجود دارد تا در (است)؛ به ترجمه جمله های زیر توجه کنید:


2. او خوشبخت است؟
2. Is he happy?
3. بله هست
3. Yes, he is.


در جمله شماره 3؛ وجود فعل ربطی (هست) به مخاطب اطمینان می دهد که در خوشبختی (او) جای تردید نیست.


گاه در بخش نهاد این جمله ها کلمه it قرار می گیرد که ضمیر است و باید با توجه به مرجع آن ترجمه شود.


با توجه به بافت معنایی متنی که جمله حاوی it در آن می آید؛تشخیص مرجع این ضمیر آسان می شود؛مثلا در جمله:


4. امروز هوا بسیار سرد است
4. It is very cold today


وجود کلمه it نشان می دهد که هوا مرجع it است.


اما در مجموعه زیر مرجع it با توجه به زمینه صحبت تعیین می شود:


5. قهوه چطور است؟
5. How is the coffee?
6. بسیار سرد است!
6. It is very cold


در این مورد it را باید در ترجمه حذف کرد. البته گاه مترجمان تازه کار بجای حذف این کلمه؛ آنرا به ضمیر (آن) ترجمه می کنند که درست نیست:


قهوه چطور است؟
آن بسیار سرد است!


گاه ضمیر it نهاد صوری جمله های ربطی است و نهاد حقیقی آن ها که در این موارد غالبا عبارت است در بخش گزاره می آید.


7. It was impossible to go further


در این صورت هنگام ترجمه بهتر است عبارتی را که نهاد حقیقی است از بخش گزاره به بخش نهاد انتقال دهیم و سپس جمله را ترجمه کنیم.


این انتقال تشخیص مرجع it را آسان می کند.


7. پیشروی محال بود
To go further was impossible
8. It was hard for him to live on his small income.


در این جمله هم to live on his small income مرجع it است.


پس باز هم با انتقال این بخش به جایگاه به جایگاه نهاد این جمله را می توان بصورت زیر نوشت و سپس ترجمه کرد:


To live on his small income was hard for him
8.اداره زندگی با آن درآمد ناچیز برای او دشوار بود


گاه متمم جمله هایی که نهاد صوری آنها it است از یک یا چند جمله پیرو تشکیل می شود که در آن صورت جمله مورد ترجمه در فارسی هم به جمله مرکب تبدیل می شود:


9. It was obvious that he didn't intend to help us


در این صورت لزومی ندارد که جمله پیرو را به جایگاه نهاد انتقال دهیم:


9. آشکار بود که قصد ندارد به ما کمک کند


در جمله فوق زمان فعل didn't intend گذشته است.


در ترجمه به فارسی آن را به زمان حال در آورده ایم زیرا به این صورت در فارسی رایج تر است.


گاه در بخش نهاد جمله های هسته ای شماره یک؛کلمه there می آید که به رغم صورت ظاهرش؛ قید مکان نیست؛به جایی اشاره نمی کند و صرفا برای تاکید در ابتدای جمله می آید.


10. There is a book on the desk


در این گونه جمله ها؛نهاد حقیقی بخشی از جمله است که بلافاصله بعد از فعل be قرار می گیرد.


برای سهولت ترجمه بهتر است نخست نهاد حقیقی را به جای نهاد صوری جمله بگذاریم و سپس آن را ترجمه کنیم:


A book is on the desk
10. کتابی روی میز است
11. There are many churches there


در این جمله هم there که در نهاد آمده قید نیست و قابل حذف است اما کلمه there که در گزاره آمده قید است و باید ترجمه شود.


این جمله را می توان بصورت زیر نوشت و ترجمه کرد:


Many churches are there
11. چندین کلیسا در آنجا هست


ب)جمله های حاوی سایر افعال ربطی


افعال ربطی نظیر turn , grow ‎, become , get , go در فارسی غالبا به (شدن) ترجمه می شود:


12. The leaves turn brown in autumn
12. در پاییز برگ ها قهوه ای می شوند
13. He went mad
13. دیوانه شد
14. Later she became an excellent pianist
14. بعدها پیانیست بسیار خوبی شد


منبع
نخستین درس های ترجمه فرزانه فرحزاد