برابر یابی دستوری

در کار برابر یابی دستوری ؛مترجم تازه کار همواره در معرض تاثیر پذیرفتن از ساخت دستوری زبان مبدأ قرار دارد.

این خطر بسیار بزرگ؛ که فقط هم دامنگیر تازه کاران نیست علاوه بر صدمه ای که به ساختار زبان فارسی می زند و ذکر آن در اینجا ضروری نیست خطاهای فاحشی هم در کار ترجمه به بار می آورد.

اگر نه بصورت یک قاعده دست کم به عنوان یک رهنمود عملی باید گفت که در بسیاری موارد لزومی ندارد زمان های افعال متن مورد ترجمه عینا به زبان مقصد برگردانده شود و همواره باید به ترکیب های اصطلاحی توجه کرد.


تنظیم افعال:


یکی از این موارد؛تنظیم افعال گذشته در جمله های پایه و پیرو است.


به نمونه زیر و ترجمه نادرست یکی از مترجمان تازه کار توجه کنید:


I hardly knew whether she was still there or had gone away.
من به سختی می دانستم که او هنوز آنجا بود یا رفته بود.


*این ترجمه چند ایراد دارد:


الف) عبارت ( به سختی می دانستم ) در فارسی نادرست و بی معناست.


بجای آن باید ( نمی دانستم ) یا ( درست نمی دانستم ) را بکار برد.


ب) در زبان فارسی به دلیل وجود شناسه فعل ؛آوردن ضمیر در بسیاری از موارد ضرورتی ندارد؛بجای ( من ... می دانستم ) می توان به ( می دانستم ) اکتفا کرد.


پ) در ترجمه این جمله فعل جمله های پیرو باید بر خلاف انگلیسی به زمان حال صرف شود.


بطور کلی در ترجمه این گونه جمله های مرکب که زمان افعال جمله های پایه و پیرو آن ها ماضی است؛زمان فعل جمله پایه عینا در فارسی حفظ می شود اما فعل جمله پیرو غالبا به کمک صیغه مضارع تنظیم می شود.


به این ترتیب این جمله را می توان چنین ترجمه کرد:


درست نمی دانستم که هنوز آنجاست یا دیگر رفته است.


¤ کاربرد زمان آینده ¤


مورد دیگر کاربرد فراوان زمان آینده در زبان انگلیسی است که در فارسی گاه به کمک صیغه مضارع و گاه به کمک مستقبل بیان می شود.


به نمونه زیر و ترجمه نادرست یکی از مترجمان تازه کار توجه کنید:


I will come with you if you want me to.
اگر بخواهی با تو خواهم آمد.


اما ترجمه صحیح و مصطلح این جمله در فارسی اینست: اگر بخواهی با تو می آیم؛ که به کمک صیغه مضارع ساخته می شود.


¤ کاربرد آینده کامل ¤


مورد دیگر زمانی است که بعضی ها آن را به آینده کامل ترجمه کرده اند.


مترجمان کم تجربه غالبا زمان آینده را در برابر آن بکار می برند که درست نیست بلکه در فارسی معمولا با ماضی نقلی برابر است.


به نمونه زیر توجه کنید:


The meeting will have finished by the time we get there.
تا وقتی که ما به آنجا برسیم جلسه تمام خواهد شد


چنان که گفته شد؛این زمان در فارسی غالبا به کمک ماضی نقلی بیان می شود و ترجمه صحیح آن چنین است: تا ما به آنجا برسیم جلسه به پایان رسیده است.


در زمینه چگونگی سازگار سازی ساختمان نحوی نیز شاید نتوان قاعده ای کلی ارائه داد اما می توان رهنمودهای زیر را در نظر گرفت.


توجه به نکات زیر از امکان خطاهای مترجم کم تجربه در این زمینه می کاهد.


1_ برگرداندن مو به موی زمان افعال متن مورد ترجمه به زبان مقصد ضرورتی ندارد


2_ هنگامی که در برگرداندن زمان افعال تردیدی پیدا می شود باید بیشتر به همسانی معنایی توجه کرد تا همسانی دستوری


3_ هنگامی که همسانی معنایی در کار ترجمه زمان ها در نظر گرفته می شود باید به اصطلاح (ذوق سلیم) را نیز در نظر گرفت؛مترجم باید از خود بپرسد که آیا چنین ترکیبی را شنیده است و آیا معنای ترکیبی که بکار برده قابل فهم است یا نه.


منبع
نخستین درس های ترجمه فرزانه فرحزاد