نکته ها و ظرائف ترجمه متون مطبوعاتی

۱. بندهای موضوعی متن (پاراگرافها) ترجمه شده خود را همانند متن اصلی تنظیم نمایید.


۲. در بخش هایی از متن که برخی از مطالب به صورت نقل قول مستقیم بیان شده است. شما نیز سعی کنید با توجه به بافت و ساخت جمله فارسی خودتان تا حد امکان این قسمت ها را به صورت نقل قول مستقیم بیان کنید. چنانچه با توجه به ویژگی های ترجمه خود چنین امکانی فراهم نشد از نقل قول غیر مستقیم بهره بگیرید.
ولی در عین حال در نظر داشته باشید که در صورت ضرورت، زمان افعال و برخی از اسامی و ضمائر باید به تناسب نقل قول غیر مستقیم تغییر یابد.


۳. در مورد اسامی خاص،سعی کنید از فرهنگ هایی و منابعی مانند :
فرهنگ اندیشه نو
دائرة المعارف مصاحب
فرهنگ زندگینامه ای وبستر
فرهنگ جغرافیایی وبستر
دائرة المعارف امریکانا و یا بریتانیکا
اطلاعات مختصری بیابید و بصورت پانویس و یا در پایان ترجمه بصورت یادداشت های مترجم ضبط نمایید.


۴. از به کار بردن نثر محاوره ای و افعال شکسته پرهیز کنید.


منبع
ترجمه متون مطبوعاتی نوشته دکتر تجویدی
۱. در متون مطبوعاتی انگلیسی هنگام نقل قول مستقیم به طور معمول فعل گزارشگر (reporting verb) پس از نقل قول قرار می گیرد. این روش در فارسی چندان معمول نیست. سعی کنید هنگام ترجمه ی این گونه افعال را پیش از نقل قول قرار دهید.

۲. در مورد کلمات you و your باید برابر یابی واژگانی صحیح صورت گیرد تا این جمله به صورت غیر شخصی و افعال به صورت فعل ناقص ترجمه شود.

فعل ناقص به فعلی گفته می شود که دارای شناسه ی فاعلی نباشد. منظور از این جمله اشاره به یک باورداشت است که گوینده ظاهرا آن را پذیرفته است و الزاما مخاطب آن دوم شخص جمع و یا مفرد نیست. نمونه ی روشنی از این نوع شیوه بیان دو جمله زیر است :

1. You should respect your parents.
2. You should not lie.

منظور از این دو جمله اشاره به فرد خاصی نیست بلکه صرفا بیان واقعیتی است که همگان و از جمله گوینده به آن اعتقاد دارند. بنابراین یکی از ترجمه های مناسب برای این نوع جمله ها به ترتیب زیر است :

۱. الف) باید به پدر و مادر احترام گذاشت.
۱. ب) انسان باید به پدر و مادر خود احترام بگذارد.
۲. الف) نباید دروغ گفت
۲. ب) انسان نباید دروغ بگوید.

۳. در متون مطبوعاتی انگلیسی، به ویژه در مصاحبه ها، علامت [ ] نشان می دهد که این اطلاعات در متن اصلی مصاحبه بیان نشده است و صرفا برای روشن شدن مطلب مسئولین مجله یا روزنامه آن را افزوده اند. شما نیز این شیوه ی امانت داری در انتقال اطلاعات را در ترجمه ی خودتان حفظ کنید و به همین نحو ضبط کنید.

۴. در متون مطبوعاتی انگلیسی به طور معمول هنگام نامیدن افراد و مقامات مختلف بدین ترتیب عمل میشود که اول ملیت، و سپس مقام و بعد نام فرد و یا مقام مورد نظر بیان میشود. مثلا می نویسند :

Russian President Boris Yeltsin

در حالی که در فارسی به عکس این شیوه عمل میشود. یعنی می نویسیم :

بوریس یلستین رئیس جمهور روسیه

۱. کاربرد نشانه های اختصاری (abbreviation , acronym) یکی از ویژگی های زبان مطبوعاتی انگلیسی و بطور کلی متون علمی و پژوهشی است. هدف از این کار کوتاه کردن متن؛ صرفه جویی در فضای مورد استفاده برای آن؛ افزایش سرعت خواندن و درک متن و در نهایت رعایت اصل ایجاز در انتقال پیام است.
در زبان انگلیسی برای ساختن اختصارها شیوه های گوناگونی به کار گرفته میشود :

۱. راه اول استفاده از شکل کوتاه شده ی واژه و یا در واقع استفاده از هجای اول کلمات است. اختصارات مورد استفاده در انواع فرهنگ های انگلیسی نمونه های روشنی از این شیوه است. مانند :

Adj = adjective
arch = archaic
conj = conjunction
prep = preposition
adv = adverb
art = article
neg = negative
rel = relative

۲. استفاده از حرف اول و یا حروف اول عبارت بدون در نظر گرفتن حروف اضافه و ربط که احتمالا در اصل عبارت موجود است. مانند :

N = noun
pt = past tense
BA = Bachelor of Arts
Ms = Master of Science
FAO = Food and Agriculture Organization
UNESCO = United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization
pp = past participle
v = verb

۳. استفاده از حروف اول و آخر عبارت مانند :

Jr = Junior
St = Saint
Vs = Versus
Dr = Doctor
St = Street
Mr = Mister

استفاده از اختصارات در متون فارسی نیز تا حدی رایج است. در فارسی هم شیوه های مختلفی برای ساختن اختصارات به کار می رود. ولی رایج ترین شیوه ی استفاده از حروف اول کلمات برای ساختن شکل اختصاری آنهاست. مانند :

هما = هواپیمای ملی ایران
نزاجا = نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران
ک م م = کوچکترین مضرب مشترک
ص = صفحه
ع = علیه السلام
رک = رجوع کنید

شیوه دوم استفاده از هجای اول کلمات است که از این شیوه عمدتا در فرهنگ هاب فارسی استفاده شده است. مانند :

بانک = بانکداری
حقـ = حقوقی
گیا = گیاه شناسی
هو = هوا شناسی

در چند دهه گذشته در ترجمه ی متون مختلف از زبان های انگلیسی و اروپایی در برگرداندن اختصارات انگلیسی شیوه های متنوعی به کار گرفته شده است.

۱. در برخی موارد عنوان سازمان و یا نهاد به طور کامل به فارسی ترجمه شده است و سپس با استفاده از حروف اول آن، شکل اختصاری آن ساخته شده است. مانند :

Palestine Liberation Organization = PLO

که به سازمان آزادی بخش فلسطین ترجمه شده است و با استفاده از حروف اول آن؛ اختصار (ساف) ساخته شده است.

۲. در برخی موارد عنوان سازمان و یا نهاد به طور کامل به فارسی ترجمه شده است ولی در نام بردن از آن سازمان و یا نهاد به خصوص، از شکل اختصاری فرنگی آن استفاده شده است. مانند :

United Nation Educational, Scientific and cultural Organization = UNESCO

سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد = یونسکو

۳. در برخی موارد نام سازمان و یا نهاد به طور کامل ترجمه شده است ولی نه اختصاری برای آن به فارسی ساخته شده است و نه از شکل اختصار فرنگی آن استفاده شده است. مانند :

International Monetary Fund = IMF

صندوق بین المللی پول

۱. نام مجلات رانباید ترجمه کرد. بلکه آن را به صورت حروف شکسته ایرانیک بنویسید و یا آن را در داخل گیومه قرار دهید تا مشخص شود که نام مجله است.

۲. نام روزنامه را به فارسی آوا نویسی نمایید. یا از حروف شکسته ایرانیک استفاده نمایید و این نام را داخل گیومه قرار دهید.

۳. نام کتاب را به طور کامل ترجمه کنید. نام فارسی را با حروف شکسته ایرانیک بنویسید و یا در داخل گیومه قرار دهید.

۴. اصطلاحات را در یک فرهنگ یک زبانه اصطلاحات بیابید و توضیح مربوط به آن را با دقت بخوانید و ترجمه مناسبی برای آن برگزینید. از ترجمه تحت اللفظی این اصطلاح بپرهیزید.

۵. در مورد اختصارات به فرهنگ کوته نوشته ها (نشانه های اختصاری) انگلیسی-فارسی؛ ترجمه و تدوین امیر دیوانی مراجعه نمایید.

۱. در متون مطبوعاتی انگلیسی به طور معمول بعد از نام شهر؛ نام ایالت آن شهر نوشته می شود. در این گونه موارد به هنگام ترجمه از عبارت (در ایالت) استفاده می شود.

۲. در متون مطبوعات انگلیسی به هنگام نقل قول از فردی؛ فعل گزارشگر یا در ابتدای جمله می آید و یا در بخش میانی آن و یا حتی در پایان جمله. باید دانست چنانچه فعل در بخش میانی و یا در بخش پایانی جمله انگلیسی بیابید؛ به طور معمول جای فعل و فاعل عوض میشود بدین معنی که مثلا به جای اینکه بگویند he says می گویند says he.
این ویژگی در زبان فارسی وجود ندارد. در نقل قول فارسی به طور معمول فعل گزارشگر در ابتدای جمله ظاهر می شود.

۳. عبارت معترضه ای که در انگلیسی در ابتدای جمله میاید الزاما در ترجمه ی فارسی؛ جایگاه این جمله در ابتدای جمله نیست. با توجه به ساخت جمله فارسی و ارتباط معنایی این بخش با بخشهای دیگر جمله؛ جایگاه مناسبی برای عبارت معترضه بیابید.

۱. کلمه هایی مانند (bandit) که در داخل گیومه قرار گرفته اند از متن اصلی سخنان یک فرد یا یک مقام گرفته شده است. شما هم در ترجمه خود معادل فارسی این واژه ها را داخل گیومه قرار دهید.

۲. وقتی لغتی در متن به صورت ایتالیک نوشته شود حاکی از این است که نویسنده معنی خاصی از آن را اختیار کرده است.

۳. از به کار بردن نثر محاوره ای، افعال کوتاه شده و وجه وصفی به جای فعل کامل و جمله های دارای ابهام بپرهیزید.

۴. واژه key از واژه های چند معنایی است. اخیرا باب شده است که از واژه کلیدی به صورت معادل این واژه استفاده می کنند که نا درست است و ترجمه ای تحت اللفظی است.